ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ LEIDEN

Η ιστορία (της θρομβοφιλίας) ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’70, μ’ ένα αεροπορικό ταξίδι!... και με την ανάγκη των αεροπορικών εταιριών να μεγιστοποιήσουν την μεταφορική ικανότητα των αεροπλάνων ελαττώνοντας το διαθέσιμο χώρο για κάθε επιβάτη. Παρατηρήθηκε τότε πως ένας αριθμός επιβατών παρουσίαζε – συνήθως στα κάτω άκρα - φλεβική θρόμβωση 1-2 μέρες από πολύωρη υπερατλαντική πτήση. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των περιπτώσεων ήταν ότι επρόκειτο για επιβάτες οικονομικής θέσης. To 1993 o Dahlback περιέγραψε οικογένειες με θρομβοφιλική διάθεση των οποίων το πλάσμα παρουσίαζε φτωχή ανταπόκριση στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C και αναγνώρισε ένα νέο μηχανισμό κληρονομικής θρομβοφιλίας. Αργότερα αποδείχθηκε ότι μια μετάλλαξη στον παράγοντα V που προκαλεί αντικατάσταση του αμινοξέος αργινίνη στη θέση 506 από το αμινοξύ γλουταμίνη είναι η πιο συχνή αιτία αντοχής στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C. Ο παράγοντας V που φέρει την μετάλλαξη αυτή ονομάζεται παράγοντας V-Leiden και πήρε την ονομασία του από τη μικρή πόλη της Ολλανδίας όπου βρισκόταν το εργαστήριο του ερευνητή αιματολόγου.

Κλινικά χαρακτηριστικά
Οι περισσότεροι ασθενείς με αντοχή στην ενεργοποιημένη πρωτεΐνη C είναι ετεροζυγώτες (3-8% των Καυκασίων), ενώ η ομοζυγωτία είναι ουσιαστικά ασύμβατη με τη ζωή. Σε 20-25% των ασθενών που εκδηλώνουν φλεβική θρόμβωση ανευρίσκεται ο παράγοντας V-Leiden και γι αυτό το λόγο , η μετάλλαξη αυτή αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα θρομβοφιλίας.
Οι πιο συχνές κλινικές εκδηλώσεις είναι εν τω βάθει και επιφανειακές φλεβικές θρομβώσεις, ενώ η πνευμονική εμβολή και η θρόμβωση σε ασυνήθεις θέσεις (μεσεντέρια αγγεία, πυλαία φλέβα κ.α.) είναι σχετικά σπάνιες συγκριτικά με άλλες συγγενείς θρομβοφιλίες. Στους μισούς περίπου ασθενείς με παράγοντα V Leiden η φλεβοθρόμβωση εμφανίζεται αυτόματα, χωρίς παρουσία εκλυτικών παραγόντων (π.χ. χειρουργείο, παρατεταμένη κατάκλιση κ.λπ.). Επίσης οι γυναίκες φορείς μπορεί να έχουν αυτόματες αποβολές ή άλλες μαιευτικές επιπλοκές.
Η συνύπαρξη και άλλων προδιαθεστικών παραγόντων - κληρονομικών ή επίκτητων (π.χ. αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα, χειρουργικές επεμβάσεις, κακοήθειες, φλεγμονές, εγκυμοσύνη, αντισυλληπτικά κ.λπ.) - σε ασθενείς με την μετάλλαξη του παράγοντα V-Leiden, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο φλεβοθρόμβωσης.